Krytyka tradycyjnych wskaźników ekonomicznych
Przez długi czas postęp krajów mierzono głównie za pomocą wskaźników ekonomicznych, takich jak Produkt Krajowy Brutto (PKB). PKB odzwierciedla wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w określonym czasie. Choć jest to przydatny wskaźnik ogólnej aktywności gospodarczej, coraz częściej poddawany jest krytyce. Pomija on bowiem istotne aspekty życia, takie jak jakość środowiska naturalnego, równość społeczna, zdrowie psychiczne obywateli, a nawet poczucie szczęścia. Rosnące PKB może maskować poważne problemy społeczne i środowiskowe, co sprawia, że obraz dobrobytu, jaki przedstawia, jest niepełny, a czasem wręcz mylący.
Alternatywne podejścia do mierzenia rozwoju
W odpowiedzi na te braki powstały alternatywne podejścia do mierzenia postępu społecznego. Obejmują one wskaźniki uwzględniające szeroki zakres czynników, od zdrowia i edukacji po bezpieczeństwo i jakość życia. Jednym z nich jest Indeks Rozwoju Społecznego (HDI), który łączy w sobie oczekiwaną długość życia, edukację i dochód na mieszkańca. Inne inicjatywy skupiają się na monitorowaniu stanu środowiska, poziomu nierówności dochodowych i dostępu do podstawowych usług. Wszystkie te podejścia mają na celu stworzenie bardziej holistycznego obrazu tego, jak dobrze radzi sobie dany kraj.
Co to jest szczęście narodowe brutto?
Szczęście narodowe brutto (Gross National Happiness – GNH) to filozofia i wskaźnik, który po raz pierwszy zyskał popularność w Bhutanie w latach 70. XX wieku. W odróżnieniu od PKB, który koncentruje się wyłącznie na ekonomicznym wzroście, GNH uwzględnia cztery filary: zrównoważony i sprawiedliwy rozwój społeczno-ekonomiczny, ochronę środowiska, promocję kultury i dobre rządy. Celem GNH jest stworzenie społeczeństwa, w którym obywatele są nie tylko zamożni, ale także szczęśliwi i spełnieni.
Cztery filary szczęścia narodowego brutto
Każdy z czterech filarów GNH jest następnie dzielony na dziewięć domen, które obejmują aspekty takie jak zdrowie psychiczne, wykorzystanie czasu, różnorodność kulturowa, odporność społeczności, żywotność ekologiczna, standard życia, zdrowie, edukacja i dobre rządy. Metodologia GNH opiera się na badaniach ankietowych, które pozwalają na ocenę poziomu zadowolenia obywateli w każdej z tych domen. Wyniki tych badań wykorzystywane są następnie do formułowania polityk publicznych, które mają na celu poprawę jakości życia obywateli we wszystkich aspektach.
Zalety i wady mierzenia szczęścia
Mierzenie szczęścia, w tym w formie szczęścia narodowego brutto, wiąże się z licznymi wyzwaniami. Subiektywny charakter szczęścia utrudnia jego obiektywny pomiar. Kulturowe różnice w postrzeganiu szczęścia również stanowią problem. Krytycy argumentują, że próby mierzenia szczęścia mogą prowadzić do uproszczeń i manipulacji. Niemniej jednak, zwolennicy GNH podkreślają, że wskaźnik ten, mimo swoich wad, stanowi cenne narzędzie do oceny postępu społecznego i kierowania polityką publiczną w stronę celów, które wykraczają poza wzrost gospodarczy.
Szczęście narodowe brutto a polityka społeczna
Idea szczęścia narodowego brutto może mieć realny wpływ na kształtowanie polityki społecznej. Skłania rządy do inwestowania w edukację, ochronę zdrowia, ochronę środowiska i inne dziedziny, które bezpośrednio przyczyniają się do poprawy jakości życia obywateli. Wpływa także na priorytety w zakresie planowania przestrzennego i rozwoju infrastruktury, promując rozwiązania, które uwzględniają potrzeby lokalnych społeczności i minimalizują negatywny wpływ na środowisko.
Czy model bhutański może być zastosowany gdzie indziej?
Pytanie, czy model bhutański szczęścia narodowego brutto może być skutecznie zastosowany w innych krajach, jest złożone. Bhutan jest krajem o unikalnej historii, kulturze i systemie wartości. Przeniesienie tego modelu wprost do innych kontekstów kulturowych i politycznych może okazać się trudne. Niemniej jednak, idea GNH, jako alternatywa dla skupiania się wyłącznie na wskaźnikach ekonomicznych, może być inspirująca dla innych krajów, które szukają sposobów na stworzenie bardziej zrównoważonego i sprawiedliwego społeczeństwa. Adaptacja elementów GNH do lokalnych warunków i potrzeb może przynieść pozytywne rezultaty.
Przyszłość mierzenia dobrobytu
Przyszłość mierzenia dobrobytu z pewnością będzie charakteryzowała się poszukiwaniem bardziej kompleksowych i holistycznych wskaźników. Coraz większą wagę będzie się przywiązywać do aspektów, które pomija tradycyjne miary ekonomiczne, takie jak dobrostan psychiczny, poczucie wspólnoty i zrównoważony rozwój. Szczęście narodowe brutto, choć nie jest pozbawione wad, stanowi ważny krok w kierunku bardziej zniuansowanego i ludzkiego podejścia do mierzenia postępu społecznego.
Dodaj komentarz